„Radon – promieniotwórczy gaz w środowisku człowieka”

27.11.2025 r., odbyło się spotkanie w ramach cyklicznych seminariów dla pracowników naszego Instytutu.

Seminarium #4

Podczas czwartego seminarium w ramach cyklicznych spotkań pracowników Instytutu Inżynierii Środowiska i Biotechnologii w Opolu, swój temat badawczy przedstawiła dr hab. Agnieszka Dołhańczuk-Śródka, prof. UO, reprezentująca Katedrę Badań Promieniotwórczości w Środowisku.

W ramach realizowanych badań omówiony został radon – pierwiastek promieniotwórczy, który naturalnie występuje w środowisku.

Podczas prezentacji omówiono dokładnie powstawanie radonu 222, który wynika z rozpadu promieniotwórczego U-238 (uranowo-radowego), a jego okres połowicznego rozpadu wynosi 3,8 dnia.

Radon to naturalny gaz szlachetny — bezbarwny, bezwonny i bez smaku. Dzięki temu, że jest gazem, radon może migrować z gruntu przez pory, szczeliny czy fundamenty budynków i kumulować się w powietrzu w pomieszczeniach mieszkalnych lub użytkowych i kumulować się w nich. Wskazuje się, że ekspozycja na radon w domach może odpowiadać za 3–14% wszystkich przypadków raka płuc w danym kraju — przy czym ryzyko rośnie, jeśli dana osoba pali tytoń.

Aby zmniejszyć narażenie na radon i jego szkodliwe skutki, stosuje się m.in.:

• pomiar stężenia radonu w budynku — przy pomocy detektorów pasywnych lub poprzez aktywny pomiar rzeczywisty stężenia radonu z zastosowanie aparatów Alpha Guard.
• Poprawę wentylacji budynku — dobrze wentylowane pomieszczenia i zwiększona wymiana powietrza ograniczają gromadzenie się radonu wewnątrz.
• uszczelnienie fundamentów, pęknięć i szczelin w podłogach/fundamentach — istotne, by ograniczyć migrację radonu z gruntu do wnętrza budynku.

Podczas seminarium omówiono również regulacje prawne obowiązujące w Polsce, gdzie ochronę przed radonem i promieniowaniem jonizującym reguluje Prawo atomowe, które wyznacza maksymalne średnioroczne stężenie radonu w budynku, które nie może przekroczyć 300 Bq/m³.

Ponadto obowiązuje krajowy plan działań w przypadku długotrwałego narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i miejscach pracy — co zobowiązuje do pomiarów i ewentualnych działań ograniczających radon, jeśli stężenie jest zbyt wysokie.

Podsumowując:

• warto regularnie mierzyć stężenie radonu wewnątrz budynku (szczególnie w budynkach z piwnicami, starej zabudowie),
• należy zadbać o dobrą wentylację, uszczelnienie fundamentów,
• jeżeli pomiar wykaże stężenie powyżej 300 Bq/m³ — należy podjąć odpowiednie działania naprawcze,
• należy pamiętać, że nawet przy niższych stężeniach – długotrwała ekspozycja zwiększa ryzyko raka płuc, co potęguje palenie tytoniu.